1. Organik Tarım ve Sürdürülebilir Tarım Teknolojileri
• Agrikey Biyoteknoloji: Mikroalglerden doğal gübre ve özel tarım ürünleri üreten bir girişimdir . Bu sayede kimyasal gübrelere alternatif, çevre dostu çözümler sunmaktadır.
• Nanomik: Taze meyve ve sebzelerin raf ömrünü artıran doğal biyopestisitler geliştirmektedir. Kimyasal pestisit kullanımına alternatif sunarak ürünleri daha uzun süre koruma hedefiyle üretim yapmaktadır .
• Arkim: Yumurta kabuğundan elde edilen doğal gıda koruyucu maddeler üreten bir girişimdir . Bu sayede gıdaları kimyasal katkı olmadan koruyarak raf ömrünü uzatmayı amaçlar.
• Kybele’s Garden: Türkiye’nin ilk biyoponik tarım girişimidir; mikroalg ile bitkileri entegre yetiştirerek yüksek su ve hasat verimliliği sağlamaktadır . Bu sürdürülebilir yöntemle daha az kaynakla daha fazla üretim hedeflenir.
• Anadolu Meraları: Onarıcı tarım (rejeneratif tarım) alanında faaliyet gösteren bir sosyal girişim. Tarım ile teknolojiyi birleştirerek etik, adil ve bütüncül bir dönüşüm yaratmayı ve ekosistemleri onarmayı hedeflemektedir . Bu girişim, toprağın organik madde oranını ve biyolojik çeşitliliği artıran bütüncül yönetim uygulamalarıyla tanınır.
• Atadan Geleceğe Tohum Kooperatifi: Konya’da bir kadın girişimci tarafından kurulan kooperatif, bahçesinde çoğalttığı ata tohumlarını (yerel ve geleneksel tohumlar) daha fazla kişiye ulaştırmayı amaçlamaktadır . Bu sayede yerel tohum çeşitliliğinin korunması ve yaygınlaşması sağlanmaktadır.
2. Gıda İsrafını Önleyen Start-up’lar
• Fazla Gıda (Fazla): 2016’da kurulan ve web tabanlı atık yönetim platformu sunan bir girişim. Market zincirleri başta olmak üzere çeşitli işletmelerde son kullanma tarihi yaklaşan ve imha edilmesi planlanan gıda ürünlerinin bağış yoluyla değerlendirilmesini sağlayarak gıda israfını önlüyor . Platform, ihtiyaç fazlası ürünleri gıda bankaları, hayvan yemi veya geri dönüşüm gibi en uygun kanallara yönlendirerek bütüncül atık yönetimi sağlıyor .
• Yenir: Restoranlar ve marketlerin gün içinde satamadığı ürünleri toplayıp tüketicilere indirimli fiyatlarla sunan bir gıda israfı girişimidir. 2020’de kurulmuş, 2021 başında hizmete başlamıştır. Anlaşmalı işletmelerin satılamayan ürünlerini geri dönüşüm merkezlerinde toplayıp kalite kontrol sonrası %50’ye varan indirimlerle satışa sunarak gıda israfını önler ve tüketicilere ekonomik alışveriş imkânı yaratır . Şubat 2024’te Türkiye’nin ilk döngüsel marketini açarak fiziksel alanda da faaliyet göstermeye başlamıştır .
• Naturansa: Tüketici öncesi gıda atıklarını gübreye dönüştürüp bu atıklarla beslenen yenilebilir böceklerden alternatif protein üreten bir biyoteknoloji girişimidir . Yani gıda atıklarını hem doğal gübreye çevirerek tarıma kazandırmakta, hem de böcek bazlı sürdürülebilir gıda üretimi yapmaktadır.
• MAPLA: Gıda atıklarından biyoplastik ve kompost gübre üreten sürdürülebilir bir girişimdir . Organik atıkları ileri dönüştürerek hem çevre dostu ambalaj malzemeleri hem de doğal gübre elde edilmesini sağlar, böylece atıkların döngüsel ekonomiye kazandırılmasına katkı yapar.
3. Akıllı Tarım ve Dijital Tarım Teknolojileri
• Agrovisio: Uydu görüntüleri ve drone gözlemleri kullanarak çiftçilere veriye dayalı karar desteği sunan dijital bir tarım platformudur. Tarım alanlarını yıl boyunca kesintisiz izleyerek hastalık, verim ve ihtiyaç analizleri yapar; halihazırda Türkiye başta olmak üzere birçok ülkede toplam 40 milyon hektar alanı izleyebildiklerini belirtmektedir . Bu platform, çiftçilere uygun maliyetle yüksek teknoloji tarımsal izleme ve analiz hizmeti vererek sürdürülebilir tarımı destekliyor.
• Orbiba Robotics: 2022’de kurulan bu girişim, yapay zekâ ile veri işleyen akıllı tarım robotları geliştiriyor. Özellikle organik tarım yapan çiftçiler ve şirketler için uygun fiyatlı robotik platformlar sunarak, farklı coğrafyalarda organik tarımın yerel ihtiyaçlarına uygun çözümler sağlamayı hedefliyor . Orbiba, temiz ve ilaçsız tarımı destekleyen robotik teknolojilerle organik tarım sektöründe verimliliği artırmayı amaçlıyor.
• Esular: Tarımda akıllı sulama ve gübre yönetimi odaklı yapay zekâ destekli bir platformdur. Sensörler ve IoT teknolojisiyle tarla, park ve bahçelerde su ile gübre kullanımını optimize eden çözümler sunar. Bu platform sayesinde geniş alanlarda sulama ve gübreleme daha verimli yapılarak su ve enerji tasarrufu sağlanır. Nitekim Esular, Türkiye’de akıllı sulama sektörünün liderlerinden biri olarak anılmaktadır .
• Move On: Traktörler için yapay zekâ destekli otonom sürüş kitleri geliştiren bir tarım girişimidir. Sahada uç cihazlar (donanımlar) ve bulut tabanlı bir tarım platformuyla hizmet vererek tarımsal işletmelere otonomi kazandırır . Türkiye’de ilk ve tek olan bu teknoloji sayesinde mevcut traktörler otonom hale gelebilir; girişim 2025’te Avrupa pazarına açılma ve uzun vadede küresel ölçekte büyüme hedefiyle ilerlemektedir .
• Hextech Green: İç mekân/dikey tarım teknolojileri alanında faaliyet gösteren bir girişimdir. Profesyonel sera yetiştiriciliğinde hataları minimize eden, sensörler ve otomasyonla iklim koşullarını kontrol eden entegre çözümler sunar. Bu sayede tarımsal üretim, dış hava şartlarından etkilenmeden şehir merkezlerinde dahi yıl boyunca yapılabilir; üstelik kimyasal ilaç kullanmadan ve %97’ye varan su tasarrufuyla üretim imkânı doğar . Şirket, yapay zekâ tabanlı yazılımıyla yetiştiricilik kararlarını optimize ederek bilgisiz kullanıcıların bile küçük alanda verimli üretim yapabilmesini sağlamaktadır .
• wiCow: Büyükbaş hayvanlar için IoT tabanlı akıllı takip sistemi geliştiren bir girişimdir. wiCow sistemi, ineklerin kızgınlık dönemini, doğum zamanını ve doğum sonrası sağlık durumlarını sensörlerle izleyerek tespit eder. Bu sayede sürü yönetiminde üreme verimi artmakta, doğru zamanda müdahale ile hayvan sağlığı ve üretkenliği iyileşmektedir .
• ForFarming: Akıllı tarım uygulamaları ve IoT destekli yatay/dikey tarım üniteleri tasarlayan bir girişimdir. Geliştirdiği sistemlerle daha az kaynak tüketerek daha çok üretim yapılmasını sağlar . Örneğin sensörler ve otomasyonla donatılmış tarım konteynerleri veya seraları uzaktan izleyip kontrol etme imkânı sunarak şehir içinde topraksız tarımı mümkün kılar.
• Ne Ekersen (Farmgy): Çiftçiler arasında tarım makinesi ve ekipman paylaşımını mümkün kılan dijital bir platformdur. İzmir merkezli girişim, çiftçilerin traktör ve ekipmanlarını ortaklaşa kullanabilecekleri, tarımsal işlerini planlayıp paylaşabilecekleri bir ağ sunuyor. Bu sayede küçük üreticiler pahalı makinelere bireysel yatırım yapmak yerine paylaşım ekonomisinden faydalanarak maliyetleri azaltabiliyor; platform ekonomik ve sürdürülebilir bir tarım modeli geçişine destek oluyor .
4. Tarladan Tüketiciye Platformlar
• Çiftçiden Eve: Üretici ile tüketiciyi doğrudan buluşturan bir dijital pazar yeri girişimidir. Tüketicilerin yüksek besin değerli, katkısız, ekolojik ve organik gıdaya ilk elden ulaşmasını sağlarken, işlemlerin şeffaf ve adil koşullarda gerçekleşmesine odaklanır . Bu platform sayesinde doğal ürünler aracısız olarak çiftçiden şehirdeki tüketiciye ulaştırılır.
• Kadınların Elinden: Anadolu’daki kadın kooperatiflerinin ürettiği katkısız ve doğal gıdaları daha geniş pazarlara ulaştırmayı hedefleyen bir sosyal girişim platformudur. Kırsalda üreten kadınların emeğini dijitalleşme ile destekleyerek kadın üreticilerin ürünlerini doğrudan tüketiciye sunar . Böylece yerel kadın kooperatifleri, e-ticaret aracılığıyla daha fazla gelir elde edebilmekte ve sürdürülebilir üretim teşvik edilmektedir.
• Kadın Üreticiden: Kadın üreticilerin kendi ürünlerini satabilmeleri için kurulmuş, kâr amacı gütmeyen dayanışma odaklı bir çevrimiçi alışveriş platformudur. Bu site, üretici pazarlarını dijitale taşıyarak köy pazarı kültürünü internet ortamına taşır ve kadın emeğine destek olur . Platform üzerinden kadın üreticiler doğrudan alıcılarla buluşarak aracı olmadan satış yapabilmektedir.
• Tarlamvar: Küçük çiftçileri desteklemek amacıyla kurulmuş olan platform, kullanıcıların bir meyve ağacını “sahiplenmesine” imkân tanır. Platform üzerinden bir ağaç edinen tüketici, hasat zamanı o ağacın meyvelerini direkt olarak teslim alır. Tarlamvar, meyve ağaçlarının sahiplendirilmesi ve ürünlerin doğrudan tüketiciye ulaştırılması yoluyla aracıları ortadan kaldırır; böylece çiftçilerin gelirini iki kattan fazla artırmayı hedefler . Ayrıca kullanıcılar, iyi tarım veya organik sertifikalı ağaçlarını internet üzerinden takip edebilir, böylece gıdalarının güvenilirliğini görmüş olurlar .
• Good4Trust: Adil ve ekolojik üretim yapan üreticiler ile bu üreticilerden alışveriş yapmayı tercih eden bilinçli tüketicileri (platform terminolojisiyle “türeticileri”) buluşturan bir topluluk ve platformdur. Good4Trust, doğaya dost yöntemleri benimseyen üreticiler ile onları desteklemek isteyen tüketicileri bir araya getirerek “türetim ekonomisi” adını verdikleri yaklaşımla faaliyet gösteriyor . Platform üzerinde gıdadan giyime kadar pek çok ürün doğrudan üreticisinden satın alınabiliyor ve her alışveriş topluluk içinde bir dayanışma ortamı yaratıyor.
• HepYerinden: Birleşmiş Milletler FAO desteğiyle hayata geçirilen dijital kooperatif pazaryeri platformudur. Özellikle kadın odaklı kooperatiflerin dijital buluşma noktası olarak hizmet vererek, kırsaldaki kadınların ürünlerini doğrudan satmasını kolaylaştırır. HepYerinden, sürdürülebilir tarımsal kalkınma için kadın emeğini öne çıkaran bir platform olarak tasarlanmıştır ve sınırlı imkâna sahip kadın üreticilerin pazara erişimini artırmayı hedefler .